Erkenning

Er zijn situaties waarin er twee partners zijn van wie slechts één de juridische ouder van het kind is. Dat kan voorkomen bij zowel getrouwde als ongetrouwde stellen. In Nederland is het dan vaak mogelijk dat de andere partner het kind erkent. Ook in andere landen bestaat die mogelijkheid, maar de wetgeving op dit punt is internationaal niet eensluidend.

Wie kan een kind erkennen?

Is de moeder van een kind niet gehuwd met haar partner en is er geen sprake van een geregistreerd partnerschap, in welk geval erkenning doorgaans overbodig is, dan kan de partner het kind erkennen. De partner hoeft niet per se de biologische vader van het kind te zijn. Verder kan ook een ongetrouwde of ongeregistreerde duomoeder het kind van haar partner erkennen. 

Het kan voorkomen dat een gehuwde vrouw een kind in haar eentje adopteert, dus de echtgenoot niet. Een partneradoptie is dan mogelijk, zodat de echtgenoot alsnog de juridische vader wordt, maar ook hier is erkenning dan de kortere weg.  

Nederland of buitenland

Voor de erkenning van een kind door uw partner kunt u terecht bij een notaris of de gemeente. Bij de gemeente is de aanvraag gratis, evenals de akte van erkenning zelf. 

Nederlanders die in het buitenland wonen, kunnen voor de erkenning bij elke Nederlandse gemeente terecht. Aangezien de Nederlandse gemeente waar u aanklopt als u in het buitenland woont, geen informatie uit de gemeentelijke basisadministratie (GBA) kan halen, zullen relevante gegevens zoals de actuele familierechtelijke relatie tussen moeder en kind en de samenwoonstatus uit de administratie van de buitenlandse woonplaats moeten komen. Informeer altijd bij de Nederlandse gemeente van uw keuze welke documenten u zult moeten overleggen en wie aanwezig moet zijn bij de aanvraag. Een kind van 12 jaar of ouder dient ook aanwezig te zijn.

Voorwaarden

De voorwaarden voor erkenning vindt u in de artikelen 203 en 204 van Boek 1 van het Burgerlijk Wetboek. Een belangrijke voorwaarde is, dat er niet al twee juridische ouders zijn. De moeder van het kind moet toestemming geven voor de erkenning.

Ouderlijk gezag

Wie een kind erkent, krijgt daarmee niet automatisch het ouderlijk gezag, tenzij de partners gehuwd zijn dan wel er sprake is van een geregistreerd partnerschap.  In dat geval komt gezamenlijk ouderlijk gezag met de erkenning automatisch tot stand. In alle andere gevallen moet na de erkenning gezamenlijk ouderlijk gezag worden aangevraagd bij een rechtbank. Enkel door Nederlandse ingezetenen kan een aanvraag voor gezamenlijk ouderlijk gezag ook worden ingediend via de website rechtspraak.nl

Nota bene. Bij de Tweede Kamer is een wetsvoorstel in behandeling om erkenning en gezamenlijk gezag voor ongehuwde en niet-geregistreerde partners direct te koppelen. 

Afwijzing van de aanvraag

Familierechtadvocaten wijzen erop dat gemeenteambtenaren een aanvraag voor erkenning van een geadopteerd kind soms afwijzen omdat de erkenning in strijd zou zijn met de openbare orde wegens een poging de adoptieregels te omzeilen. 

De afwijzing kan terecht zijn als de erkenning door een Nederlander in het buitenland heeft plaatsgevonden terwijl die persoon volgens de Nederlandse wet niet voor erkenning in aanmerking komt.

Een afwijzing is onterecht als door de aanvrager naar Nederlandse maatstaven voldaan is aan het gestelde in de artikelen 203 en 204 (zie hierboven), ook in het geval van toestemming door een adoptiefmoeder. Dat er sprake is van een adoptiefmoeder, is niet van belang.  Evenmin is van belang dat de erkenning zonder rechterlijke tussenkomst plaatsvindt en dat adoptie wel rechterlijke tussenkomst vereist. De wetgever zet immers zelf adoptie en erkenning op één lijn en stelt deze gelijk met een geboorte voor zover het gaat om het ontstaan van een familierechtelijke betrekking, en wel in Burgerlijk Wetboek, Boek 1, artikel 3, lid 1, tweede volzin: ‘Hierbij telt een erkenning, een gerechtelijke vaststelling van het ouderschap of een adoptie als een geboorte.’ 

Buitenland

De regels voor erkenning verschillen per land. Zo kan een adoptiefmoeder in Nederland wel, maar in Duitsland geen toestemming geven voor vaderschapserkenning. De Duitse wet stelt dat de moeder alleen de vrouw is die het kind heeft gebaard. De Duitse praktijk is zo strikt, dat zelfs in het geval van de dood van een moeder het recht van erkenning zelden overgaat op een andere betrokkene. 

Kind • Nederland

Nederlands kind adopteren

Een Nederlands kind, of preciezer, een kind dat in Nederland voor adoptie beschikbaar is, kan ook van buitenlandse origine zijn, bijvoorbeeld in het geval van een kind van uitgeprocedeerde asielzoekers of van allochtone ouders.

Kinderen van Nederlandse komaf worden nog maar zelden ter adoptie aangeboden. Volgens sommige bronnen gaat het om slechts circa vijftien kinderen per jaar. Los daarvan is er in het geval van adoptie van Nederlandse kinderen vaak sprake van stiefouderadoptie. 

De voorwaarden voor adoptie zijn vastgelegd in Burgerlijk Wetboek, boek 1, artikelen 227 en verder. Uit de eis dat de adoptant ten minste een jaar met het beoogde kind moet hebben samengeleefd (art. 228, sub 1f), valt op te maken dat het onmogelijk is voor iemand die in het buitenland woont in Nederland een kind te adopteren.  

Zie ook informatie hierover bij de Rijksoverheid.

Adoptant • Nederland

Wie mag adopteren?

Informatieblad

Over de voorwaarden voor adoptie van een Nederlands kind in eigen land heeft het ministerie van Justitie en Veiligheid een informatieblad uitgegeven. Klik op deze downloadlink.

Korte samenvatting

In Nederland is adoptie niet alleen mogelijk voor paren van verschillend geslacht, maar ook voor paren van gelijk geslacht. Zij moeten direct voorafgaand aan het adoptieverzoek drie jaar hebben samengeleefd en het kind samen één jaar hebben verzorgd. Getrouwd zijn is geen vereiste.

Ook een alleenstaande kan een in Nederland woonachtig kind adopteren, nadat hij het een jaar lang heeft verzorgd.

Bij adoptie door één persoon gaat het meestal om de nieuwe partner van een van de biologische ouders, kortom, om een stiefouderadoptie. Ook hier geldt de eis van minimaal drie jaar samenleving en één jaar verzorging.

Voor duomoeders gelden zulke termijnen bij adoptie niet, maar wel is voor opheffing van deze termijnen een gang naar de rechter nodig.

Als na een scheiding de band van een kind met beide ouders intact blijft, is adoptie veelal niet mogelijk of niet wenselijk. In dat geval kan de rechtbank op verzoek gezamenlijk gezag toewijzen.

Voogdij/pleegzorg

Voogdij, Nederland

Wie binnen Nederland een pleegkind wil verzorgen, kan informatie vinden op de website pleegzorg.nl.

Wie vanuit Nederland een hulpbehoevend familielid wil adopteren uit het buitenland, wordt door de Stichting Adoptievoorzieningen (zie in het voorwoord van de brochure deze kop: ‘Het opnemen van kinderen van familie’) naar de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) verwezen.

Dat is verwarrend. De Stichting Adoptievoorzieningen biedt geen hulp bij de adoptie van een bekend kind. En de IND doet geen adopties.

Bij de IND kan een aanvraag worden ingediend voor opname van een buitenlands familiepleegkind in een gezin in Nederland. Die aanvraag wordt zelden ingewilligd. Bijna iedereen struikelt over de Nederlandse eis dat het kind in het land van herkomst geen aanvaardbare toekomst moet hebben.

Wanneer is een toekomst niet aanvaardbaar? Dat bepaalt de IND. Als criterium geldt de situatie in het thuisland van het pleegkind. Zwerft een kind daar over straat om eten te zoeken, dan is dat voor de IND aanvaardbaar als die situatie ook voor andere kinderen in dat land geldt. Om zoiets wordt geen visum verstrekt.

In andere landen zie je vaak dezelfde beperking. Duitsland eist dat sprake is van ‘außergewöhliche Härte’ (buitengewone hardheid). Moet een Russisch kind naar een weeshuis, terwijl familie in Duitsland tot opvang bereid is? Dat is hard, zegt Duitsland, maar niet buitengewoon hard, want dat overkomt zoveel kinderen. Geen visum.