Alleenstaande
Alleenstaanden is het in Nederland en veel andere landen toegestaan een kind te adopteren. Adoptie door paren geniet echter bijna overal de voorkeur. In een land als Rusland is adoptie door een alleenstaande verboden als in het thuisland van die alleenstaande het homohuwelijk is toegestaan.
Adoptant en kind beiden in het buitenland
Twee situaties liggen voor de hand: adoptant en kind zitten in hetzelfde buitenland of in verschillende landen.
Hetzelfde land
Hebben adoptant en kind in hetzelfde land hun gewone verblijfplaats, dan is binnenlands adopteren in dat land mogelijk. De voorwaarden voor de adoptie worden in eerste instantie bepaald door het woonland van de adoptant.
Een toegewezen binnenlandse adoptie in dat land wordt onder voorwaarden in Nederland van rechtswege erkend. De geldende voorwaarden staan in het Burgerlijk Wetboek, Boek 10, artikel 108. Een belangrijke eis is dat uit de beslissing van de rechter blijkt dat goed onderzocht is of het kind wel voor adoptie in aanmerking komt, dus of de biologische ouders niet buitenspel zijn gezet. Een en ander uiteindelijk ter beoordeling van de Nederlandse ambtenaar bij wie u als adoptant aanklopt voor bijvoorbeeld een paspoort voor het kind.
Een voorwaarde is ook dat het niet gaat om een zwakke adoptie. Het moet een sterke adoptie zijn.
In het geval van automatische erkenning van de adoptie door Nederland is het kind van een Nederlandse adoptant op grond van de Rijkswet op het Nederlanderschap ook automatisch Nederlander. En wel vanaf de eerste dag waarop tegen de rechterlijke adoptietoewijzing geen beroep meer mogelijk is. Op die dag treedt de kracht van gewijsde in.
Het Nederlandse paspoort voor uw kind kunt u aanvragen bij een Nederlands consulaat of bij een Nederlandse grensgemeente. Voor een aanvraag bij een grensgemeente moet het kind, ook al heeft het de Nederlandse nationaliteit, op een buitenlandervisum naar Nederland reizen. Neem een Schengen-visum voor de maximale duur van 90 dagen, want gemeenten kunnen er vanaf de datum van aanvraag twee maanden of soms langer over doen om het paspoort af te geven. De ambtenaar dient immers nog te beoordelen of aan de criteria voor het Nederlanderschap is voldaan.
Pas op! Als u niet voldoet aan de voorwaarden in Burgerlijk Wetboek, Boek 10, artikel 108 , bijvoorbeeld omdat u volgens de ambtenaar niet in het herkomstland van het kind woonde, erkent Nederland de adoptie niet. U rest niets dan naar de rechter te stappen om de adoptie alsnog erkend te krijgen en eventueel voor de zekerheid gelijktijdig (subsidiair) een Nederlands adoptieproces in gang te zetten. Een advocaat is daarbij verplicht.
Verschillende landen
Wonen adoptant en kind in verschillende buitenlanden, dan dienen de spelregels van de interlandelijke adoptie te worden gevolgd om aanspraak te kunnen maken op latere erkenning in Nederland.
Heeft het land waar de adoptant het gewone verblijf heeft, een equivalent van de Nederlandse Wobka en zoiets als de beginseltoestemming, dan is het raadzaam die route te kiezen. Na de adoptie in het herkomstland van het kind zal volgens het Haags Adoptieverdrag de adoptie in aangesloten landen erkend worden. Zijn niet beide landen bij het verdrag aangesloten, dan zal in het woonland van de adoptant de rechter eraan te pas moeten komen voor erkenning van de adoptie.
Of vervolgens de Nederlandse overheid die laatste erkenning overneemt, hangt af van de concrete omstandigheden van de adoptie, die van geval tot geval kunnen verschillen. Misschien moet ook in Nederland de rechter eraan te pas komen. In dat geval is een advocaat verplicht. Bij uiteindelijke Nederlandse erkenning van de adoptie zal het kind de nationaliteit van de Nederlandse adoptant hebben en kan het een Nederlands paspoort aanvragen.